Τι είναι η Aρθρίτιδα Bασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα;

Η Αρθρίτιδα Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα είναι μια φλεγμονή της άρθρωσης, η οποία προκαλείται λόγω της φθοράς της από την καθημερινή και επανειλημμένη χρήση. Πιο συγκεκριμένα, προκαλείται βλάβη στο χόνδρο των αρθρώσεων του 1^ου μετακαρπίου και του μείζονος πολυγώνου, πρόκειται δηλαδή για οστεοαρθρίτιδα, αποτελώντας τη συχνότερη αρθρίτιδα του χεριού.

Με ποιο μηχανισμό συμβαίνει η Αρθρίτιδα Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα;

Η βασική εξελικτική διαφορά του ανθρώπου από τα άλλα θηλαστικά αφορά τη δυνατότητα «αντίθεσης» του αντίχειρα, δηλαδή της δυνατότητας να μπορεί ο αντίχειρας να έλθει απέναντι από τα υπόλοιπα δάκτυλα. Η αντίθεση αυτή του αντίχειρα έχει καθοριστική επίδραση πάνω στη λειτουργία του χεριού σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες του ανθρώπου, αφορά δε στη σύλληψη αντικειμένων διαφόρων μεγεθών και ειδικότερα στη λεπτή και επιδέξια χρήση αυτών, όπως στη χρήση εργαλείων, στο γράψιμο, στη ζωγραφική κλπ. Αυτό επιτυγχάνεται λόγω της ιδιαίτερης κατασκευής της άρθρωσης, όπου το μείζον πολύγωνο που συμμετέχει έχει μια διαμόρφωση «διπλής σέλας» .

Λόγω αυτής της ιδιομορφίας, η επανειλημμένη χρήση του αντίχειρα οδηγεί σε υπερφόρτιση των αρθρικών του επιφανειών, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια προοδευτική φθορά των υποστηρικτικών δομών της άρθρωσης, χαλάρωση των συνδέσμων και αστάθεια, με τελικό αποτέλεσμα τη βλάβη του αρθρικού χόνδρου και την έναρξη οστεοαρθρίτιδας.

Ποιοι εμφανίζουν Αρθρίτιδα Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα;

Η πάθηση παρατηρείται συχνότερα σε γυναίκες, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση, αλλά και σε άντρες συγκεκριμένης επαγγελματικής ενασχόλησης που χρησιμοποιούν συνεχώς τον αντίχειρά τους όπως κηπουροί, μουσικοί, ράφτες, ωρολογοποιοί κλπ., στα πλαίσια επαναλαμβανόμενων κακώσεων (repetitive strain injury- RSI). Για τον ίδιο λόγο παρατηρείται επίσης συχνότερα σε άτομα που κάνουν υπερβολική χρήση του κινητού ή του υπολογιστή. Επομένως, είναι εύκολο να αντιληφθούμε ότι ο αντίχειρας φορτίζεται συνεχώς και υπερβολικά, αφού η καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου κατακλύζεται από συσκευές που προϋποθέτουν τη συνεχή χρήση του σε θέση αντίθεσης, όπως είναι για παράδειγμα η περιήγηση και η εγγραφή κειμένου σε «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα, τα γνωστά smartphones (εξού και ο όρος “smartphone thumb”).

Γιατί δεν εμφανίζουν όλοι οι άνθρωποι Αρθρίτιδα Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα;

Τα τελευταία χρόνια έχει τονιστεί η σημασία της υποκείμενης αστάθειας της άρθρωσης, που κατ’ εξοχήν παρατηρείται σε νεαρές γυναίκες, η μη αντιμετώπιση της οποίας μπορεί να οδηγήσει σε μελλοντική αρθρίτιδα.

Μετά τις γνωστές εργασίες πρωτοπόρων του είδους, όπως ο μεγάλος Αργεντινός χειρουργός χεριού Eduardo Zancolli, φάνηκε ότι η αστάθεια δεν είναι αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία αρθρίτιδας, δηλ. δεν οδηγεί πάντα σε αρθρίτιδα, είναι όμως ικανή, δηλαδή εάν ένας ασθενής έχει αρθρίτιδα, αυτή αποδίδεται στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων σε χρόνια παραμελημένη αστάθεια. Η περιγραφή της αστάθειας στη βάση του αντίχειρα ξεφεύγει από τους σκοπούς του παρόντος κειμένου, παρόλα αυτά θα μπορούσε κανείς επιγραμματικά να αναφέρει τη μετατραυματική αστάθεια, την αστάθεια στα πλαίσια ρευματικών παθήσεων, αλλά και τη συγγενή μορφή της, που αντιπροσωπεύεται από την παρουσία υπεράριθμων ή ανώμαλα προσφυόμενων μυών, όπως φαίνεται στο ακόλουθο σχέδιο (με κόκκινο χρώμα).

Ποια είναι τα συμπτώματα της Αρθρίτιδας Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα;

Τα συμπτώματα της Αρθρίτιδας της Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα μεταβάλλονται ανάλογα με το στάδιο της πάθησης.

Στα πρώτα στάδια, υπάρχει ένα αίσθημα βάρους και τοπική ευαισθησία στη βάση του αντίχειρα, που επιδεινώνεται στην πλάγια σύλληψη.

Σε πιο προχωρημένο στάδιο, εμφανίζεται στην περιοχή ένα επώδυνο οίδημα και ταυτόχρονα συνυπάρχει μια αδυναμία σταθερής συγκράτησης αντικειμένων. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ασθενείς δεν μπορούν να ανοίξουν ένα βάζο, ή να σφίξουν μια τανάλια, να στύψουν ένα ρούχο κλπ.

Στο τελικό στάδιο, ο πόνος γίνεται μόνιμος και περιορίζει σε μεγάλο βαθμό τη δύναμη, αλλά και το εύρος κίνησης της άρθρωσης. Η άρθρωση διογκώνεται και παράλληλα εμφανίζεται ένα υπερξάρθρημα (δηλαδή φεύγει από τη θέση της), που φαίνεται ως παραμόρφωση στη βάση του αντίχειρα.

Πως γίνεται η διάγνωση της Αρθρίτιδας Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα;

Για τη διάγνωση της πάθησης, ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός, προχωρά στην κλινική εξέταση του ασθενούς. Εκτελώντας συγκεκριμένες κινήσεις, εντοπίζει τα σημεία που προκαλείται πόνος. Κατά αυτόν τον τρόπο, είναι σε θέση να κρίνει σε ποιο στάδιο βρίσκεται η πάθηση και να εντοπίσει, εάν συνυπάρχει, και κάποια άλλη νόσος. Χρειάζεται προσοχή όμως για να διακριθεί η πάθηση αυτή από την απλή τενοντίτιδα του αντίχειρα (τενοντίτιδα de Quervain ή τενοντίτιδα των «νέων μαμάδων»).

Ακολουθεί ο ακτινολογικός έλεγχος της άρθρωσης με συγκεκριμένες λήψεις, ώστε να απεικονιστεί η παθολογία και να βεβαιωθεί το στάδιο της πάθησης.

Πως θεραπεύεται η Αρθρίτιδα Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα;

 Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να μειώσει κανείς την επαναλαμβανόμενη έκθεση του αντίχειρα σε υπερβολικές φορτίσεις. Εκτός από τη λειτουργία φωνητικής υπαγόρευσης, της αυτόματης συμπλήρωσης κειμένου στα κινητά (Τ9 σύστημα), τη χρήση ολόκληρου πληκτρολογίου αντί της επιλογής γράμματος μετά από επαναλαμβανόμενο πάτημα ενός πλήκτρου κ.ά., σημαντικό είναι η απόσταση από το κέντρο περιστροφής του αντίχειρα να είναι μικρή, ώστε ο μοχλοβραχίονας και άρα η ροπή στρέψης να μην είναι μεγάλη. Αυτό γίνεται χρησιμοποιώντας το κινητό καθέτως και όχι οριζοντίως.

Σε πρώιμα στάδια της πάθησης, ακολουθείται η συντηρητική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει:

• Παγοθεραπεία
• Φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη φάρμακα
• Ακινητοποίηση του αντίχειρα με ειδικούς νάρθηκες, ειδικά τη νύχτα
• Ενδοαρθρικές εγχύσεις κορτικοειδούς και αναισθητικού

Σε πιο προχωρημένα στάδια, η συντηρητική θεραπεία, δε φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προτείνεται η χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία περιλαμβάνει διάφορες τεχνικές ανάλογα με τον κάθε ασθενή.

Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ λοιπόν ότι, στα αρχικά στάδια της αστάθειας στη βασική άρθρωση του αντίχειρα, υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπιστεί η κατάσταση με μια ελάχιστα παρεμβατική μέθοδο, όπου γίνεται τενοντοτομή του τένοντα που προκαλεί την αστάθεια, όπως φαίνεται παρακάτω.

Ενδεικτικά παρατίθεται διεγχειρητική φωτογραφία από την επέμβαση αποφόρτισης της άρθρωσης σε γυναίκα 50 ετών, με αφαίρεση του υπεράριθμου τένοντα και διάνοιξη του διαμερίσματος De Quervain, όπως έχει προτείνει ο Zancolli. Η αποκατάσταση είναι ταχύτατη και ο ασθενής αποκτά έναν ανώδυνο αντίχειρα. Ακολουθεί η μετεγχειρητική φωτογραφία με ανώδυνο αντίχειρα και άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.

Εφόσον όμως το στάδιο της Αρθρίτιδας της Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα είναι προχωρημένο, τότε υπάρχουν διάφορα είδη επεμβάσεων για την οριστική αντιμετώπιση της πάθησης. Οι συχνότερες είναι οι ακόλουθες:

• Απλή αφαίρεση του μείζονος πολυγώνου
• Αφαίρεση του μείζονος πολυγώνου και συνδεσμοπλαστική (LRTI–Ligament Reconstruction Tendon Interposition), δηλαδή σταθεροποίηση του 1ου μετακαρπίου με τμήμα τένοντα της περιοχής ή με επεξεργασμένο μόσχευμα).
• Ολική αρθροπλαστική
• Αρθρόδεση
• Απονεύρωση της αρθρώσεως

Η επέμβαση που έχει δώσει τα καλύτερα αποτελέσματα είναι η αφαίρεση του φθαρμένου οστού σε συνδυασμό με συνδεσμοπλαστική (LRTI), όπως περιγράφεται παρακάτω.

Στις παρακάτω φωτογραφίες φαίνονται η μετεγχειρητική ακτινογραφία ασθενούς, όπου αφαιρέθηκε το φθαρμένο μείζον πολύγωνο και έγινε συνδεσμοπλαστική με δικό της τενόντιο μόσχευμα από το αντιβράχιο. Διακρίνεται επίσης μια καρφίδα που χρησιμεύει για την προστασία της συνδεσμοπλαστικής και η οποία αφαιρείται στον 1 μήνα. Η ανακούφιση από τον πόνο είναι άμεση και η λειτουργικότητα του χεριού επανέρχεται γρήγορα όσον αφορά στις καθημερινές δραστηριότητες. Συμπερασματικά, εφόσον γίνει προσεκτική εκτίμηση της κάθε περίπτωσης, υπάρχει η δυνατότητα αντιμετώπισης της Αρθρίτιδας Βασικής Άρθρωσης του Αντίχειρα, με τρόπο σύγχρονο, ελάχιστα παρεμβατικό και αποτελεσματικό, ώστε ο πόνος να είναι ελάχιστος και η αποκατάσταση πολύ γρήγορη.

Ο Δρ. Γεώργιος Β. Κασιμάτης, MD, PhD, FEBOT, FEBHS είναι μέλος του Κολλεγίου Ελλήνων Ορθοπαιδικών Χειρουργών (Κ.Ε.Ο.Χ.) και της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας (Ε.Ε.Χ.Ο.Τ.). Έχει επίσης λάβει το Δίπλωμα της Χειρουργικής Χεριού ως “Fellow of the European Board of Hand Surgery (FEBHS)”, πιστοποίηση που ακόμα και σήμερα κατέχουν ελάχιστοι Έλληνες Ορθοπαιδικοί Χειρουργοί, ενώ είναι και διεθνές μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Χειρουργικής Χεριού (American Society for Surgery of the Hand- ASSH), όντας ένας από τους λιγοστούς Έλληνες που ανήκει στο δίκτυο αυτό (HANDCARE- Upper Extremity Expert).

Διαβάστε επίσης: Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνα: Τι είναι και πώς θεραπεύεται; , Τενοντίτιδα de Quervain