Εξάρθρημα ώμου / Αστάθεια ώμου

Η άρθρωση του ώμου είναι η πιο κινητή άρθρωση του σώματός μας, αφού μπορεί να γυρίσει σε πολλές κατευθύνσεις. Ωστόσο, αυτό το πλεονέκτημα κάνει επίσης τον ώμο μια άρθρωση επιρρεπή στην αστάθεια.

Tι είναι το εξάρθρημα ώμου;

Εξάρθρημα ώμου (ή αλλιώς εξάρθρωση ώμου) ονομάζεται η πλήρης παρεκτόπιση των  αρθρούμενων  επιφανειών  του  ώμου («βγήκε ο ώμος»). Καθώς ο ώμος  αποτελεί την πιο ευκίνητη άρθρωση στο ανθρώπινο σώμα,  η κατεύθυνση μπορεί να είναι είτε προς τα εμπρός (συχνότερα), είτε προς τα πίσω, ή και προς άλλη κατεύθυνση (αρκετά πιο σπάνια).

Πιο συγκεκριμένα, μια μερική εξάρθρωση ώμου σημαίνει ότι η άνω κεφαλή του βραχίονα είναι εν μέρει έξω από την υποδοχή της (ωμογλήνη), ενώ σε μια πλήρη εξάρθρωση η κεφαλή βρίσκεται τελείως έξω από την υποδοχή.

Ποια είναι τα αίτια του εξαρθρήματος ώμου;

• Τραυματισμός του αρθρικού θυλάκου και των υποστηρικτικών στοιχείων του (επιχείλιος χόνδρος). To αίτιο αυτό αποτελεί το 95% των περιπτώσεων εξαρθρήματος ώμου.
• Χαλαρότητα των συνδέσμων που συγκρατούν τον  θύλακο.

Με ποιους πιθανούς τρόπους μπορεί να γίνει το εξάρθρημα ώμου;

• Πτώση στο έδαφος με  τεντωμένο χέρι και έξω στροφή αυτού
• Επιληπτικούς σπασμούς και απότομη έσω στροφή του ώμου
• Κατά τη διάρκεια του ύπνου χωρίς το άτομο να  αντιληφθεί τον τρόπο με τον οποίο έγινε η εξάρθρωση. Συνήθως οφείλεται σε γενικευμένη χαλαρότητα του ώμου.

Ποια είναι τα συμπτώματα του εξαρθρήματος ώμου;

Τα συμπτώματα που πρέπει να σας υποψιάσουν είναι:

• Παραμόρφωση του ώμου (απώλεια της φυσιολογικής καμπυλότητας στον ώμο)
• Έντονος πόνος στην περιοχή του ώμου
• Πρήξιμο
• Μούδιασμα
• Αδυναμία
• Μώλωπες
• Αποφυγή επώδυνων κινήσεων από τον ασθενή και αδυναμία χρήσης του άκρου

Μερικές φορές το εξάρθρημα ώμου μπορεί να σχίσει τους συνδέσμους ή τους τένοντες του ώμου, ή να βλάψει ακόμα και τα νεύρα.

Οι μύες μπορεί να παρουσιάσουν σπασμούς από την εξάρθρωση, και αυτό συνεπάγεται ακόμα πιο βλαβερές συνέπειες. Όταν ο ώμος εξαρθρώνεται ξανά και ξανά, τότε είναι αναμενόμενο ότι θα προκληθεί αστάθεια στον ώμο.

Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση και η ιατρική εξέταση;

Ο ορθοπαιδικός θα μελετήσει την κλινική εικόνα του ασθενούς και στη συνέχεια είναι πιθανό να ζητήσει να πραγματοποιηθεί και ακτινογραφία για τον αποκλεισμό συνυπάρχοντος κατάγματος. Είναι σημαντικό ο γιατρός να ενημερωθεί για τον τρόπο με τον οποίο συνέβη το εξάρθρημα, καθώς και αν ο ώμος είχε εξαρθρωθεί στο παρελθόν.

Υπάρχει πιθανότητα υποτροπής του εξαρθρήματος;

Όσο μικρότερoς ηλικιακά είναι ο ασθενής κατά το πρώτο εξάρθρημα και όσο μεγαλύτερη και συχνότερη η δραστηριότητα του ασθενούς με τα χέρια πάνω από το επίπεδο του ώμου (έντονη αθλητική δραστηριότητα, χειρωνακτική εργασία), τόσο αυξάνεται η πιθανότητα υποτροπής του εξαρθρήματος μελλοντικά.

Ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος αντιμετώπισης για το εξάρθρημα ώμου;

Ανάλογα με το τι θα σας συμβουλεύσει ο ιατρός σας, η θεραπεία μπορεί να είναι είτε συντηρητική, είτε χειρουργική.

Συντηρητική θεραπεία:

Αφού πραγματοποιηθεί η ανάταξη του τραυματισμένου ώμου του ασθενούς, η συντηρητική θεραπεία απαιτεί  να παραμείνει ακινητοποιημένο το άκρο για περίπου ένα μήνα σε ειδικό νάρθηκα.

Εάν το εξάρθρημα ώμου συμβαίνει επαναλαμβανόμενα, τότε χρειάζεται συζήτηση με τον ασθενή για τους πιθανούς τρόπους χειρουργικής αντιμετώπισης. Ο στόχος είναι να επιδιορθωθούν ή να σφιχτούν οι σχισμένοι ή τεντωμένοι σύνδεσμοι που βοηθούν στην συγκράτηση της άρθρωσης στη θέση της, ιδιαίτερα σε αθλητές νεαρής ηλικίας.

Χειρουργική θεραπεία:

Η χειρουργική θεραπεία για το εξάρθρημα του ώμου πραγματοποιείται σήμερα  αρθροσκοπικά. Πιο συγκεκριμένα, η αρθροσκoπική επέμβαση αποτελεί μία σύγχρονη και ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο, κατά την οποία ο ιατρός τοποθετεί μία μικρή σε μέγεθος κάμερα (αρθροσκόπιο) στον ώμο του ασθενούς. Το αρθροσκόπιο βοηθά τον ιατρό να έχει πλήρη και μεγεθυμένη εικόνα του εσωτερικού του ώμου του ασθενούς και να εκτιμήσει το μέγεθος και την έκταση των βλαβών. Με τη χρήση ειδικών εργαλείων, πραγματοποιούνται οι απαραίτητες χειρουργικές τεχνικές για την αποκατάσταση της ανατομίας του ώμου, ώστε να αποφευχθούν μελλοντικά επεισόδια εξαρθρήματος.

Πώς χωρίζεται το εξάρθρημα ώμου;

Το εξάρθρημα ώμου χωρίζεται αδρά σε πρόσθιο και σε οπίσθιο. Αν εξαιρέσει κανείς το οπίσθιο, το οποίο κυρίως παρατηρείται σε ασθενείς που έχουν έντονη μυϊκή σύσπαση μετά από επιληπτικούς σπασμούς ή ηλεκτροπληξία, το πρόσθιο εξάρθρημα είναι το συχνότερο και αυτό που ο κόσμος εννοεί όταν λέει ότι «βγήκε ο ώμος». Οφείλεται σε απώλεια της επαφής της κεφαλής του βραχιονίου οστού με την αντίστοιχη επιφάνεια της ωμοπλάτης (ωμογλήνη) και συνήθως παρατηρείται αποκόλληση/ σχίσιμο του χόνδρου που υπάρχει σαν τοιχίο στο χείλος της ωμογλήνης (επιχείλιος χόνδρος). Η βλάβη αυτή λέγεται βλάβη Bankart και έχει σαν αποτέλεσμα το εξάρθρημα της κεφαλής του βραχιονίου, όταν ο ασθενής φέρει το άνω άκρο σε απαγωγή-έξω στροφή, πχ. όπως όταν πετάμε μια πέτρα.

Καταρχάς, θα πρέπει καταρχάς να αποκλειστεί συνυπάρχον κάταγμα, γιατί τότε η αντιμετώπιση είναι συνήθως χειρουργική όπως έχουμε δείξει σε παλαιότερη δημοσιευμένη μελέτη μας. Ο Δρ. Γ. Κασιμάτης έχει ασχοληθεί συστηματικά με το εξάρθρημα του ώμου και τη μετατραυματική αστάθεια, ήδη από τα χρόνια που εργαζόταν στην Πανεπιστημιακή Ορθοπαιδική Κλινική Πατρών, αποκτώντας σημαντική εμπειρία πάνω στην κάκωση αυτή.

Στο παρελθόν, τα περισσότερα πρόσθια εξαρθρήματα αντιμετωπίζονταν συντηρητικά με απλή ανάρτηση του άκρου. Φάνηκε όμως από μελέτες ότι, ειδικά για τους νέους ασθενείς, το ποσοστό μετατραυματικής αστάθεια και υποτροπής του εξαρθρήματος ήταν μεγαλύτερο. Η εκτεταμένη χρήση της μαγνητικής τομογραφίας σε όλα τα πρόσθια εξαρθρήματα ώμου αποκάλυψε μια ποικιλία ανατομικών βλαβών, η οποία είναι από τους κύριους λόγους διαφορετικής πρόγνωσης μεταξύ των διαφόρων εξαρθρημάτων του ώμου. Χρειάζεται προσοχή στην αναγνώριση των βλαβών για την αποφυγή της αστάθειας ώμου.

Έτσι σήμερα προτείνεται η ακόλουθη προσέγγιση: εφόσον ο ασθενής δεν ανήκει στην πολύ νεαρή ηλικιακή ομάδα και δεν ασχολείται συστηματικά με κάποιο άθλημα που να εμπεριέχει επαφή με τον αντίπαλο (contact sports), η κάκωση μπορεί να αντιμετωπιστεί συντηρητικά με νάρθηκα ώμου έξω στροφής, εφόσον από την απεικόνιση με μαγνητική τομογραφία αποκλείεται  βαρειά, μη επανορθώσιμη βλάβη.

Διαφορετικά, η πιθανότητα για μετατραυματική αστάθεια είναι σημαντική και θα πρέπει να συζητείται το ενδεχόμενο της αρθροσκοπικής αποκατάστασής της. Αυτό επιτυγχάνεται με την επανακαθήλωση της αποκόλλησης του επιχειλίου χόνδρου (βλάβη Bankart) με τη βοήθεια διοστικών αγκυρών και ισχυρών ραμμάτων, όπως φαίνεται στις ακόλουθες εικόνες.

Να σημειωθεί επίσης ότι, η καθυστερημένη αντιμετώπιση της αστάθειας ώμου είναι πιο περίπλοκη ως επέμβαση και ενδεχομένως να μην μπορεί να πραγματοποιηθεί με την αρθροσκοπική μέθοδο, όπως αναλύεται παρακάτω.

Πίνακας εκτίμησης της αστάθειας ώμου και επιλογής της μεθόδου θεραπείας

Ο παραπάνω πίνακας από τη «Γαλλική» σχολή των χειρουργών ώμου (Boileau και συνεργάτες) παρέχει μια ποσοτικοποίηση της αστάθειας σε σχέση με την προτεινόμενη αντιμετώπισης: το σκορ ≤ 6 βαθμών έχει ένα αποδεκτό κίνδυνο 10% για υποτροπή του εξαρθρήματος αν γίνει αρθροσκοπική σταθεροποίηση. Αντίθετα, αν είναι πάνω από 6 βαθμούς ο κίνδυνος ανεβαίνει στο 70% και πλέον προτείνεται ανοικτή αποκατάσταση, συνήθως με την επέμβαση Latarjet, κατά την οποία πραγματοποιείται οστεοτομία της κορακοειδούς αποφύσεως της ωμοπλάτης μαζί με τους τένοντες που προσφύονται σε αυτή, και τοποθέτησή της σαν αντέρεισμα στο χείλος της ωμογλήνης. Πρόκειται για βαριά επέμβαση που συνιστάται σε επανειλημμένα επεισόδια εξαρθρήματος/ αστάθειας, ή σε επαγγελματίες αθλητές που χρησιμοποιούν συστηματικά τον ώμο.