Τι είναι η επικονδυλίτιδα;

Η επικονδυλίτιδα είναι μία πάθηση που χαρακτηρίζεται από πόνο στην περιοχή του αγκώνα. Όταν ο πόνος εντοπίζεται στην εξωτερική πλευρά του αγκώνα, η πάθηση  αναφέρεται συχνά ως «αγκώνας του τενίστα» (ΈΞΩ επικονδυλίτιδα ή tennis elbow), σε αντιδιαστολή με τον πόνο στην εσωτερική επιφάνεια, που αναφέρεται ως «αγκώνας του παίκτη του γκολφ» (ΈΣΩ επικονδυλίτιδα ή golfer’s elbow). Παρόλα αυτά, νεότερες έρευνες έδειξαν ότι μπορεί να συμβαίνει ακριβώς το αντίστροφο, δηλ. ο τενίστας να πονάει στην εσωτερική πλευρά και ο γκόλφερ στην εξωτερική (αυτό έχει μεταξύ άλλων να κάνει με την τεχνική του αθλητή και ειδικά με το αν το άκρο που τραυματίζεται είναι το forehand ή το backhand, όπως λένε στη σχετική ορολογία).

Η επικονδυλίτιδα είναι ουσιαστικά ένας ερεθισμός της έκφυσης των τενόντων στην περιοχή του αγκώνα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η επικονδυλίτιδα δεν αφορά μόνο τους αθλητές, αλλά αντίθετα είναι μια πολύ συχνή παθολογία του αγκώνα, ειδικά σε επαγγελματίες που χρησιμοποιούν συχνά κατσαβίδια ή άλλα μικρά εργαλεία (υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, μηχανικοί συνεργείων, κρεοπώλες), ή μετά από παρατεταμένη χρήση του ποντικιού στον υπολογιστή με κακή εργονομία της θέσης εργασίας.

Να σημειωθεί εδώ ότι ο πόνος στην εσωτερική πλευρά του αγκώνα μπορεί να οφείλεται και σε ερεθισμό του ωλενίου νεύρου (ωλένια νευρίτιδα) και θα πρέπει να διακρίνεται από αυτόν, επομένως χρειάζεται να γίνεται σωστή κλινική εξέταση.

Από τί προκαλείται η επικονδυλίτιδα;

Η έξω επικονδυλίτιδα οφείλεται σε φλεγμονή ή εκφύλιση των εκτεινόντων τενόντων που ξεκινούν από τον έξω επικόνδυλο και ιδιαίτερα των εκτεινόντων των καρπό τενόντων (βραχύς και μακρός κερκιδικός εκτείνων τον καρπό).

Προκαλείται συνήθως λόγω της επαναλαμβανόμενης ή της υπερβολικής φόρτισης των τενόντων αυτών.

Αν και συχνά αποκαλείται «τενοντίτιδα», θα πρέπει να διαχωριστούν δύο ομάδες πληθυσμών με αυτήν την οντότητα, οι οποίες διαφέρουν μεταξύ τους τόσο όσον αφορά το εκλυτικό αίτιο, όσο και την ιστολογική βάση της νόσου.

Η μία αφορά ασθενείς με σχετικά πρόσφατο πόνο στην εξωτερική επιφάνεια του αγκώνα, ιδίως μετά από έντονη χρήση του άνω άκρου και την άρση βάρους, όπως π.χ. μετά από τα ψώνια του σούπερμαρκετ, ή την περιστασιακή φροντίδα του κήπου σε ένα σαββατοκύριακο(!).

Στην άλλη ομάδα ανήκουν οι ασθενείς με παραμελημένη έξω επικονδυλίτιδα αγκώνα, κατά βάση αθλητές που έχουν χρόνιο πόνο με προοδευτική επιδείνωση αυτού και αδυναμία χρήσης του αγκώνα, αρχικά σε επαγγελματικό επίπεδο, αλλά αργότερα και στις καθημερινές δραστηριότητες. Στους ασθενείς αυτούς διαπιστώνεται «τενοντοπάθεια» (tendinosis), δηλαδή χρόνια βλάβη του τένοντα και αλλαγή της σύστασης αυτού, και όχι τενοντίτιδα (tendinitis), όπως συμβαίνει στην οξεία φλεγμονή αυτού.

Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αρχικά έχουμε μικροτραυματισμούς και φλεγμονή του τένοντα (τενοντίτιδα), αν όμως δε θεραπευτεί και χρονίσει, τότε συμβαίνει εκφύλιση αυτού (τενοντοπάθεια).

Ποια είναι τα συμπτώματα της επικονδυλίτιδας του αγκώνα;

Το κυριότερο σύμπτωμα είναι ο πόνος, ο οποίος χαρακτηριστικά εμφανίζεται στην εξωτερική ή εσωτερική επιφάνεια του αγκώνα. Ο πόνος μπορεί  να αντανακλά σε όλο τον πήχη μέχρι τον καρπό, ή ακόμα και τα δάχτυλα. Ο πόνος εμφανίζεται αρχικά μόνο με την πίεση στη συγκεκριμένη περιοχή, ενώ αργότερα εμφανίζεται και κατά την κίνηση του χεριού και των δακτύλων, ή και κατά την ηρεμία. Τέλος, ο πόνος επιδεινώνεται με τις στροφικές κινήσεις του χεριού, με την άρση αντικειμένων, ή και με το σφίξιμο της γροθιάς.

Διάγνωση

Η διάγνωση της επικονδυλίτιδας βασίζεται στα χαρακτηριστικά ευρήματα της κλινικής εξέτασης. Σπάνια η κλινική εικόνα δεν είναι τόσο ξεκάθαρη, ώστε ο ασθενής να χρειαστεί να υποβληθεί σε ακτινογραφία, υπερηχογράφημα ή και μαγνητική τομογραφία του αγκώνα.

Θεραπεία

Στα αρχικά στάδια συστήνεται ξεκούραση του χεριού και αποφυγή της φόρτισης, δηλ. των κινήσεων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Βοηθά πολύ επίσης η εφαρμογή μιας ειδικής δέστρας (elbow strap) 3 εκ. κάτω από τον αγκώνα και γύρω από τους τένοντες.

Αναφέρθηκε ήδη παραπάνω ότι θα μπορούσαμε να διακρίνουμε δύο κατηγορίες ασθενών. Αυτοί που παρουσιάζουν πρόσφατο τραυματισμό και οξύ πόνο στην εξωτερική επιφάνεια του αγκώνα («τενοντίτιδα»), μπορούν να ωφεληθούν από μια έγχυση τοπικού αντιφλεγμονώδους φαρμάκου, με σκοπό τη γρήγορη υποχώρηση της φλεγμονής και την αποφυγή δημιουργίας μεταφλεγμονώδους ιστού.
Στην άλλη κατηγορία που περιλαμβάνει συνήθως αθλητές, υπεύθυνη είναι η κακή τεχνική ή και ο εξοπλισμός (π.χ. σκληρή ρακέτα) και έτσι συστήνεται ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο αποθεραπείας (πρωτόκολλο Nirschl) που περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία και ασκήσεις, το οποίο εφαρμόζουμε και εμείς στους ασθενείς μας.

Να σημειωθεί ότι και στις δύο περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω υποστηρικτικά μέτρα περιορισμού της κίνησης του αγκώνα ή και του καρπού, όπως π.χ. η εφαρμογή ενός νάρθηκα.

Πρόσφατα επίσης έχει προταθεί η χρήση διαφόρων παραγόντων (Platelet Rich Plasma– PRP), που θεωρούνται ότι βοηθούν στην επούλωση της έκφυσης των εκτεινόντων, όμως προς το παρόν η αποτελεσματικότητά τους δεν έχει επιβεβαιωθεί από μεγάλες μελέτες και έτσι εφαρμόζονται σε ειδικές περιπτώσεις, κυρίως σε αθλητές.

Τέλος, ειδικά πάλι για την κατηγορία των αθλητών, μπορεί να χρειαστεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο χειρουργικός καθαρισμός της περιοχής των εκτεινόντων μέσω ελάχιστης τομής 2 εκ.

Σε ό,τι αφορά τον πόνο από επικονδυλίτιδα στην εσωτερική  επιφάνεια του αγκώνα, και αφού αποκλειστεί ότι δεν πρόκειται για ωλένια νευρίτιδα, η αντιμετώπιση είναι  παρόμοια, δηλαδή τροποποίηση της δραστηριότητας ή/ και τοπική έγχυση αντιφλεγμονώδους φαρμάκου.