Ποδοκνημική – Πόδι: ΟΠΙΣΘΙΟ πόδι (hindfoot)
A) Πόνος στην ποδοκνημική άρθρωση
Η περιοχή της ποδοκνημικής αποτελεί μια έντονα καταπονούμενη άρθρωση, ιδιαίτερα σε ασθενείς που κάνουν αθλητικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα τενοντίτιδες, χόνδρινες βλάβες και ρήξεις μαλακών μορίων. Συχνά επίσης τραυματίζεται και σε περιπτώσεις απλής βάδισης, όταν το πόδι στρέφεται βίαια προς μια κατεύθυνση, όπως πχ. σε ένα διάστρεμμα, όπου παθαίνουν ρήξη οι σύνδεσμοι που κρατούν τον αστράγαλο με την κνήμη και την περόνη. Μπορεί όμως να συμβεί και κάταγμα, δηλαδή «σπάσιμο του οστού, όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει στα κατάγματα των σφυρών (αυτά που ο κόσμος αποκαλεί «αστράγαλο»). Με βάση ορισμένα κριτήρια, τα κατάγματα αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν συντηρητικά με νάρθηκα ή κηδεμόνα («μπότα»), ενώ αν είναι παρεκτοπισμένα χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση. Σε κάθε περίπτωση, επειδή τα κατάγματα αυτά είναι ενδοαρθρικά, αφορούν δηλαδή την άρθρωση, έχει σημασία να αποκατασταθεί η ακριβής ανατομία της περιοχής. Να σημειωθεί τέλος ότι σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε και αρθροσκόπηση ποδοκνημικής, που είναι μια ελάχιστα παρεμβατική μέθοδος, για να αντιμετωπιστούν καταστάσεις όπως είναι τα ελεύθερα σώματα τα οποία, αν παραμείνουν, τραυματίζουν ακόμα περισσότερο την άρθρωση.
Τα διαστρέμματα (“στραμπουλήγματα”) είναι από τις συχνότερες κακώσεις της ποδοκνημικής άρθρωσης. Επισυμβαίνει κάκωση του συμπλέγματος του έξω πλαγίου συνδέσμου που μπορεί να είναι 1ου, 2ου ή 3ου βαθμού, αναλόγως με το αν πρόκειται για διάταση, μερική ή πλήρη ρήξη του συνδέσμου. Συνήθως αντιμετωπίζονται συντηρητικά με κηδεμόνα ποδοκνημικής (“μπότα”) για διάστημα που να επιτρέπει την επούλωση του συνδέσμου. Η πρακτική της σύντομης επίδεσης πχ. για μια εβδομάδα, ιδιαίτερα αν πρόκειται για το πρώτο επεισόδιο, έχει συχνά αποτέλεσμα ο σύνδεσμος να μην επουλώνεται επαρκώς ή να επουλώνεται με μεγαλύτερο μήκος και έτσι να μην υποστηρίζει την άρθρωση και ο ασθενής καταλήγει να έχει συχνά διαστρέμματα, ακόμα και με μικρή βία.
Β) Πόνος στην πτέρνα
Ο πόνος στην πτέρνα (πτερναλγία) είναι συχνή αιτία επίσκεψης στον Ορθοπαιδικό και συνήθως πρόκειται για
πελματιαία απονευρωσίτιδα. Παρατηρείται επίσης και σε δρομείς που προετοιμάζονται για μαραθώνιο δρόμο. Συχνά αποδίδεται σε “άκανθα” πτέρνας και μάλιστα αναζητείται η ακτινολογική επιβεβαίωση αυτής. Είναι όμως δυνατό να υπάρχει η νόσος χωρίς να φαίνεται “άκανθα” στην ακτινογραφία και αντιθέτως, να υπάρχει μια “άκανθα” που όμως δεν πονά. Στη διπλανή απεικόνιση με μαγνητική τομογραφία φαίνεται το αυξημένο σήμα (“άσπρο”) στην κάτω επιφάνεια της πτέρνας, αντίστοιχα με την έκφυση των καμπτήρων τενόντων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αντιμετωπίζεται συντηρητικά με παγοθεραπεία και εγχύσεις κορτικοστεροειδών.
Η πτέρνα όμως μπορεί να πονάει και από άλλα αίτια, μεταξύ των οποίων είναι η τενοντίτιδα στο σημείο πρόσφυσης του Αχιλλείου τένοντα (insertional tendinitis). Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται να εξεταστεί προσεκτικά η περιοχή για τυχόν ύπαρξη άλλης παθολογίας (παραμόρφωση Haglund, βλαισοπλατυποδία, αποτιτανώσεις Αχιλλείου τένοντα κ.ά.), ώστε να αποφασιστεί η πιο κατάλληλη θεραπεία. Να σημειωθεί ότι η χρόνια τενοντίτιδα του Αχιλλείου τένοντα προδιαθέτει σε ρήξεις αυτού, όπως θα περιγραφεί παρακάτω.
Γ) Πόνος από Παρατενοντίτιδες Αχιλλείου/ ρήξη Αχιλλείου τένοντα
Η παρατενοντίτιδα (non-insertional tendinitis) του Αχιλλείου τένοντα διακρίνεται από την πραγματική τενοντίτιδα, γιατί δεν αφορά τη μάζα του Αχιλλείου τένοντα, αλλά το περίβλημά του (παρατένοντας). Έχει βρεθεί ότι στα 2/3 των αθλητών αυτό είναι συνήθως αποτέλεσμα κακής τεχνικής τρεξίματος, δηλ. αύξηση της διάρκειας, της έντασης, της συχνότητας των προπονήσεων), ή υπερφόρτισης του Αχιλλείου τένοντα με συνεχή προπόνηση σε κεκλιμένο επίπεδο (ανηφόρα/κατηφόρα).
Η
ρήξη του Αχιλλείου τένοντα αποτελεί πολύ σοβαρή κάκωση, αφού ο τένοντας αυτός υποβαστάζει ολόκληρο το βάρος του σώματος μας. Μπορεί να είναι η κατάληξη μιας χρόνιας φλεγμονής του Αχιλλείου τένοντα όπως αναφέρθηκε παραπάνω, να συμβεί κατά την προετοιμασία αθλητών για μαραθώνιο δρόμο, ή να προκληθεί ακόμα και από τη λήψη ορισμένων αντιβιοτικών φαρμάκων όπως είναι οι κινολόνες, τα οποία είναι γνωστό ότι προκαλούν τενοντίτιδες. Στην εικόνα φαίνεται η αδυναμία πελματιαίας κάμψης του ποδιού και η απουσία της χαρακτηριστικής διόγκωσης του Αχιλλείου, με ψηλαφητό κενό στο σημείο που δείχνει το βέλος. Όταν η ρήξη είναι στο σημείο όπου ο τένοντας μεταπίπτει σε μυ, τότε η διεγχειρητική εικόνα είναι απογοητευτική καθώς ανευρίσκονται μόνο ινίδια του τένοντα που δυσκολεύουν πολύ τη συρραφή του.
Με κατάλληλες τεχνικές και με τη χρήση σύγχρονων πολύ ισχυρών μη απορροφήσιμων ραμμάτων είναι δυνατή η αποκατάσταση της συνέχειας του τένοντα ακόμα και σε περιπτώσεις μεγάλου ελκυσμού των ινών του. Στη συνέχεια ακολουθείται εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσιοκοθεραπείας, με σκοπό την πλήρη και ταχεία αποκατάσταση.