Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα;

Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα;

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια συστηματική αυτοάνοση πάθηση με γενετική προδιάθεση. Συστηματική σημαίνει ότι προσβάλλει πολλά συστήματα οργάνων στο σώμα, αλλά ειδικά το μυοσκελετικό προκαλώντας φλεγμονή και οίδημα στις αρθρώσεις, με αποτέλεσμα έντονο πόνο και δυσκαμψία. Εμφανίζεται στις ηλικίες 35-50 ετών ανεξαρτήτως φύλου, συχνότερα όμως προσβάλει τις γυναίκες.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια σοβαρή νόσος, η  οποία  θα πρέπει να διαγιγνώσκεται στα αρχικά της στάδια. Σήμερα υπάρχουν σύγχρονες θεραπείες που διατηρούν την ποιότητα ζωής και αποτρέπουν τις παραμορφώσεις στις αρθρώσεις, καθώς και τη συνοδό χρόνια αναπηρία που βλέπαμε στο παρελθόν.

Που οφείλεται η ρευματοειδής αρθρίτιδα;

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, το οποίο σημαίνει πως το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιδρά με διαφορετικό τρόπο από τον αναμενόμενο, δημιουργώντας αντισώματα έναντι του εαυτού του (αυτοαντισώματα) και προκαλώντας φλεγμονές σε διάφορα όργανα. Θεωρείται ότι οφείλεται σε μια γενετική προδιάθεση των ατόμων, τα οποία φέρουν τα υπεύθυνα γονίδια. Συνήθως υπάρχει ένα εκλυτικό αίτιο (λοίμωξη, δυσμενές περιβάλλον), το οποίο ενεργοποιεί αυτά τα γονίδια, με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημα να δημιουργεί αντισώματα που επιτίθενται στους ιστούς, και ειδικά στις αρθρώσεις. Προκαλείται κατ’ αυτόν τον τρόπο φλεγμονή του αρθρικού υμένα (υμενίτιδα), η οποία προοδευτικά οδηγεί στη διάβρωση των οστών, αλλά και στη βλάβη των τενόντων και των συνδέσμων.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας;

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται προοδευτικά στον ασθενή, προκαλώντας στην αρχή ελαφρύ πόνο στις αρθρώσεις και εν συνεχεία εντονότερο πόνο και δυσκαμψία. Στο τελικό στάδιο παρατηρείται βαριά παραμόρφωση των αρθρώσεων, με αποκορύφωμα την αναπηρία συγκεκριμένων σημείων του σώματος.

Τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας ποικίλουν σε κάθε ασθενή, όμως έχει παρατηρηθεί ότι τα συχνότερα είναι:

• Πρωινή δυσκαμψία (stiffness), δηλ. δυσκολία στην έναρξη της κίνησης, το πρωί που σηκώνεται ο ασθενής, διάρκειας τουλάχιστον 1 ώρας
• Πόνος και οίδημα σε τουλάχιστον 3 αρθρώσεις, συνήθως συμμετρικά
• Αρθρίτιδα των μικρών αρθρώσεων των χεριών και των ποδιών
• Κόπωση (λόγω αναιμίας)
• Πίεση νεύρων (σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, ωλένια νευρίτιδα, σύνδρομο ταρσιαίου σωλήνα)
• Κάποιοι ασθενείς παρουσιάζουν βλαισό μεγάλο δάκτυλο (κότσι)

Όπως αναφέρθηκε ήδη παραπάνω, κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν προσβολή και άλλων οργάνων, όπως της καρδιάς, των πνευμόνων και των ματιών, με αποτέλεσμα συμπτώματα και από τα συστήματα αυτά.

Ένταση και διάρκεια των συμπτωμάτων

Γενικά έχει παρατηρηθεί πως η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να έχει την ακόλουθη πορεία:

• Αυτόματη ύφεση μέσα στους πρώτους 6 μήνες από την έναρξη των συμπτωμάτων
• Υποτροπιάζοντα επεισόδια με περιόδους ύφεσης, κυρίως στα αρχικά στάδια της νόσου
• Επίμονη και εξελισσόμενη νόσος με αυξομειώσεις στην ένταση των συμπτωμάτων 

Η διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας;

Η διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας γίνεται μεταξύ άλλων με:

• Αιματολογικές εξετάσεις, ειδικά με μέτρηση του ρευματοειδούς παράγοντα (RF) και του κυκλικού κιτρουλλινικού πεπτιδίου (anti-CCP)
• Ακτινογραφίες, όπου φαίνονται οι διαβρώσεις των οστών
• Μαγνητική τομογραφία, όπου φαίνονται η υμενίτιδα και οι βλάβες των τενόντων

Οι θεραπείες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα

Εφόσον ολοκληρωθεί ο κατάλληλος διαγνωστικός έλεγχος, τότε αποφασίζεται ποια θεραπεία είναι κατάλληλη για τον ασθενή. Σαν γενική αρχή, αρχικά συστήνεται φαρμακευτική αγωγή, που περιλαμβάνει τη  λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, κορτιζόνης και αντιρρευματικών φαρμάκων (π.χ. μεθοτρεξάτη). Τα τελευταία όμως χρόνια έχουν φτιαχτεί φάρμακα που τροποποιούν τη νόσο (Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs- DMARDs), τα οποία θεωρείται ότι έφεραν επανάσταση στη θεραπεία της και συνέβαλαν ώστε να μη βλέπουμε πλέον τις μεγάλες παραμορφώσεις και τις αναπηρίες που συναντούσαμε στο παρελθόν. Η φυσικοθεραπεία έχει κυρίαρχο ρόλο για τη διατήρηση της ευλυγισίας των αρθρώσεων και την αποφυγή δυσκαμψίας, στα αρχικά κυρίως στάδια της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.

Εάν η φαρμακευτική αγωγή δεν αποδώσει, τότε μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με την εκάστοτε βλάβη. Για παράδειγμα,  το πρόβλημα μπορεί να αφορά παραμόρφωση άρθρωσης λόγω της ρήξης ενός τένοντα και να χρειάζεται να γίνει τενοντομεταφορά,  ή μπορεί να συμπιέζεται ένα νεύρο, όπως παρατηρείται  όταν συμβαίνει σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Όταν όμως η ρευματοειδής αρθρίτιδα προκαλέσει καταστροφή της άρθρωσης, τότε χρειάζεται να γίνει αντικατάστασή της, δηλαδή ολική αρθροπλαστική. Συχνότερα προσβάλλονται οι αρθρώσεις του γόνατος, του ισχίου και οι μετακαρποφαλαγγικές αρθρώσεις των χεριών (οι «κόμποι»).