Σύνδρομο πρόσκρουσης – Τενοντίτιδα υπερακανθίου – Ρήξη στροφικού πετάλου ώμου

Για την καλύτερη κατανόηση του θέματος θα γίνει μια συνοπτική περιγραφή της άρθρωσης του ώμου. Αυτή αποτελείται από τα εξής οστά: ωμοπλάτη, βραχιόνιο και κλείδα, τα οποία συγκρατούνται μεταξύ τους με διάφορους συνδέσμους, αρθρώνονται σχηματίζοντας τη γληνοβραχιόνια και την ακρωμιοκλειδική άρθρωση και κινούνται χάρη στη συντονισμένη ενέργεια των πέριξ μυών και των σχετικών νεύρων. Η κίνηση πραγματοποιείται από τις μεγάλες μυϊκές μάζες που υπάρχουν στην περιοχή (δελτοειδής, τραπεζοειδής, πλατύς ραχιαίος, θωρακικοί μύες), ενώ ειδικά για την κίνηση στη γληνοβραχιόνια άρθρωση (κατ’ ουσία στην κύρια άρθρωση του ώμου) απαραίτητη είναι και η ενέργεια του πετάλου των στροφέων του ώμου.

Το μυοτενόντιο πέταλο των στροφέων (rotator cuff) αποτελείται από 4 μύες (υπερακάνθιος, υπακάνθιος, ελάσσων στρογγύλος και υποπλάτιος), οι οποίοι καταλήγουν με τενόντια μοίρα πάνω στα ογκώματα του βραχιονίου οστού. Οι μύες αυτοί αποτελούν δυναμικούς σταθεροποιητές της άρθρωσης του ώμου, συμβάλλοντας στην δύναμη ανύψωσης από το οριζόντιο επίπεδο, νευρώνονται δε από κλάδους του βραχιονίου πλέγματος.

Είναι σύνηθες το φαινόμενο ο ασθενής να αναφέρει ότι έχει “περιαρθρίτιδα“, εννοώντας προφανώς ότι πονάει ο ώμος του. Συχνότατα οφείλεται σε κακή στάση του σώματος και “γυρτή” θέση που παίρνει η ωμοπλάτη και το ακρώμιο (η οστική προεξοχή που μπορούμε να ψηλαφήσουμε και στον εαυτό μας- “η άκρη του ώμου”), δημιουργώντας έτσι  συνθήκες για συνδρόμο πρόσκρουσης μεταξύ του ακρωμίου και των τενόντων του στροφικού πετάλου.

Πρόκειται για ερεθισμό των τενόντων του στροφικού πετάλου που βρίσκονται από κάτω (συνήθως παρατηρείται τενοντίτιδα του υπερακανθίου), με αποτέλεσμα συμπτώματα πόνου. Έτσι, από την αρχική δυσλειτουργία των μυών του ώμου (“κούραση”), μπορεί να περάσουμε στον ερεθισμό αυτών, δηλ. τενοντίτιδα (συχνότερα τενοντίτιδα του υπερακανθίου), που μπορεί να φτάσει μέχρι και σε σχίσιμο αυτών, δηλ. σε ρήξη στροφικού πετάλου, η οποία να απαιτεί πλέον συγκεκριμένη θεραπεία. Στην ακόλουθη εικόνα φαίνεται μια πλήρης ρήξη του στροφικού πετάλου του ώμου, μέσα από την οποία φαίνεται η κεφαλή του βραχιονίου, ενώ το υπόλοιπο στροφικό πέταλο (κόκκινα βέλη) χάσκει από πάνω της.

Αυτό δε γίνεται εύκολα αντιληπτό στα πρώτα στάδια, και το κύριο σύμπτωμα που αναφέρει ο ασθενής είναι ο νυχτερινός πόνος και η αδυναμία κατάκλισης στην πάσχουσα πλευρά. Προϊούσης της ηλικίας και αν ο ασθενής δεν αντιμετωπισθεί, κατάληξη είναι η πλήρης ρήξη σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών. Ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω στοιχεία από πολύ πρόσφατες μελέτες:

1. Οι ρήξεις αφορούν 30% του πληθυσμού και έχουν σημαντική συσχέτιση με την ηλικία.
2. Οι ρήξεις δεν επουλώνονται.
3. Μερικές από αυτές αυξάνονται σε μέγεθος, ενώ καμία ρήξη δε φαίνεται να μειώνεται. Μάλιστα, το 50% και 20% των συμπτωματικών και ασυμπτωματικών ρήξεων αντίστοιχα, αυξάνονται σε μέγεθος.
4. Το 80% των ρήξεων μερικού πάχους μεγαλώνουν σε μέγεθος ή γίνονται ολικού πάχους μέσα στα επόμενα 2 χρόνια.
5. Σε ένα 4% μπορεί να οδηγηθεί ο ασθενής σε βαρειά αρθρίτιδα από ρήξη των στροφέων (cuff tear arthropathy)

Να σημειωθεί ότι οι ρήξεις δεν προκαλούν τα ίδια συμπτώματα σε όλους τους ασθενείς, ενώ βασικό ρόλο παίζει το μέγεθος και η εντόπιση της βλάβης. Επίσης, συχνά το σύνδρομο μπορεί να αφορά και τους 2 ώμους.

Η θεραπεία του συνδρόμου πρόσκρουσης είναι καταρχάς συντηρητική με αντιφλεγμονώδη φάρμακα, τα οποία είτε δίνονται από το στόμα, είτε εγχύονται στον υπακρωμιακό χώρο. Συγχρόνως ο ασθενής ακολουθεί ένα στοχευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας και μυϊκής ενδυνάμωσης των μυών της περιοχής. Επί επανεμφάνισης των συμπτωμάτων ή επί εμμονής αυτών, ο ασθενής θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω με μαγνητική τομογραφία για το ενδεχόμενο ρήξης. Πάντως, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, ο ρόλος της φυσικοθεραπείας για την αποκατάσταση της κινηματικής της ωμοπλάτης είναι καθοριστικός και μπορεί να βοηθήσει ακόμα και στο να αποφευχθεί η επέμβαση!

Στην περίπτωση που υπάρχει συμπτωματική ρήξη του στροφικού πετάλου, ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, την έκταση της ρήξης και το επίπεδο της δραστηριότητάς του, θα πρέπει να συζητηθεί μαζί του το ενδεχόμενο χειρουργικής αντιμετώπισης. Η σύγχρονη τάση είναι η αποκατάσταση να γίνεται αρθροσκοπικά, δηλαδή χωρίς μεγάλη τομή αλλά μέσω μικρών οπών και ειδικών εργαλείων, κι αυτό λόγω της μικρότερης νοσηρότητας, του μικρού χρόνου νοσηλείας και της ταχύτερης αποθεραπείας που παρέχει η μέθοδος αυτή. Χρειάζεται προσεκτικός προεγχειρητικός σχεδιασμός για να γνωρίζουμε την ποιότητα των τενόντων, καθώς είναι συχνό το φαινόμενο να αντικαθίστανται από λίπος (λιπώδης εκφύλιση), κάτι που κάνει τη συρραφή τους αδύνατη, όπως φαίνεται στην εικόνα.

Επομένως, εάν η ρήξη είναι πολύ μεγάλης έκτασης, ή είναι χρόνια και παραμελημένη με συρρίκνωση των τενόντων, τότε είναι πιθανό να χρειαστεί η κλασσική ανοιχτή χειρουργική επέμβαση, ή πολύ πρόσφατα, επέμβαση αρθροσκοπικής τοποθέτησης βιοδιασπώμενου spacer (InSpace™ Balloon). Όλα αυτά εκτιμώνται από το θεράποντα ιατρό, ο οποίος θα πρέπει να συναποφασίσει μαζί με τον ασθενή την πλέον ενδεδειγμένη θεραπεία (Πίνακας).

Πίνακας. Θεραπεία του συνδρόμου πρόσκρουσης ανάλογα με το στάδιο της πάθησης

Δείτε στο παρακάτω βίντεο αρθροσκόπηση ώμου με τενοντοτομή μακράς κεφαλής δικεφάλου και συρραφή ρήξης στροφικού πετάλου:

Διαβάστε περισσότερα για τις παθήσεις του ώμου, εδώ.