Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί cookies για να σας παρέχουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία χρήστη. Οι πληροφορίες των cookies αποθηκεύονται στο πρόγραμμα περιήγησής σας και εκτελούν λειτουργίες όπως η αναγνώρισή σας όταν επιστρέφετε στον ιστότοπό μας και βοηθώντας την ομάδα μας να καταλάβει ποια τμήματα του ιστότοπου μας θεωρείτε πιο ενδιαφέροντα και χρήσιμα.
Τι ονομάζουμε αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου; Ποιοι είναι οι τύποι της;
Λέγοντας αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου εννοούμε μια πάθηση που αρχικά συναντάται κυρίως σε βρέφη και παιδιά και αφορά την ατελή διαμόρφωση του ισχίου τους. Αν η νόσος δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, τότε συνοδεύεται από σοβαρές επιπλοκές που γίνονται αισθητές σε μεγαλύτερη ηλικία. Παλιότερα χρησιμοποιούσαμε και τον όρο «συγγενές εξάρθρημα ισχίου», όχι πλέον όμως, γιατί ο όρος «συγγενές» υπονοεί ότι η πάθηση είναι παρούσα κατά τη γέννηση, πράγμα που δε συμβαίνει πάντα, ενώ επίσης είναι δυνατό να υπάρχει δυσπλασία χωρίς εξάρθρημα του ισχίου.
Υπάρχουν 3 τύποι, σύμφωνα με την ταξινόμηση του Χαρτοφυλακίδη που χρησιμοποιείται διεθνώς: μόνο δυσπλασία (τύπος Ι), με χαμηλό εξάρθρημα (τύπος ΙΙ) και με ψηλό εξάρθρημα (τύπος ΙΙΙ).
Το εξάρθρημα συνιστά την πιο σοβαρή περίπτωση αναπτυξιακής δυσπλασίας ισχίου. Σε αυτήν την περίπτωση η «κεφαλή» του μηριαίου οστού είναι έξω από την κοτύλη (υποδοχή), είτε μερικώς (υπεξάρθρημα), είτε πλήρως. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κεφαλή του μηριαίου οστού βρίσκεται εντός της κοτύλης, αλλά μπορεί εύκολα να βγει από τη θέση της κα να εξαρθρωθεί. Αυτό συνήθως διαπιστώνεται κατά την διάρκεια της φυσικής εξέτασης από τον εξειδικευμένο ιατρό και συνιστά λόγο έναρξης θεραπείας με ειδικούς κηδεμόνες για την πάθηση αυτή, όπως είναι οι κηδεμόνες Pavlik.
Γιατί τα ισχία των νεογνών είναι «χαλαρά»; Πότε κάνουμε υπέρηχο;
Τελευταία έχει διαπιστωθεί ο καθοριστικός ρόλος της ορμόνης ρηλαξίνης (relaxin), που κυκλοφορεί στο αίμα των νεογνών προερχόμενη από τη μητέρα, και η οποία προκαλεί χαλαρότητα στα ισχία. Για το λόγο αυτό, η χρήση των υπερήχων στη φάση αυτή δε συνίσταται γιατί μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλο ποσοστό ψευδών διαγνώσεων αναπτυξιακής δυσπλασίας ισχίου, ενώ αυτές στην πραγματικότητα αποκαθίστανται πλήρως αν κάνουμε υπερηχογραφική εξέταση μετά τις 4 εβδομάδες, όπου πλέον δεν υπάρχει αυτή η χαλαρότητα.
Πώς γίνεται η διάγνωση για την αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου;
Αμέσως μετά τη γέννηση το νεογνό εξετάζεται από ορθοπαιδικό με σκοπό να διαπιστωθεί αν τα ισχία του είναι στη σωστή θέση και σταθερά. Στην ηλικία αυτή, η άρθρωση του ισχίου ενδέχεται να μην έχει ακόμα σχηματιστεί φυσιολογικά, με αποτέλεσμα να μπορεί να προκληθεί εξάρθρημα ισχίου με κατάλληλους χειρισμούς κατά την κλινική εξέταση. Αυτό γενικά το ονομάζουμε «ανωριμότητα ισχίου». Άυτή η πρώτη εξέταση είναι η πιο σημαντική, γιατί στη συνέχεια η παρακολούθηση δεν είναι τόσο με την κλινική εξέταση, όσο με τη βοήθεια του υπερηχοτομογραφήματος. Αν τα υπερηχογραφικά ευρήματα παραμένουν ενδεικτικά δυσπλασίας ή εξαρθρήματος, τότε συστήνεται να γίνεται ακτινογραφία λεκάνης μετά τους 4 μήνες, ώστε να επιβεβαιωθεί το πρόβλημα και να συσταθεί η περαιτέρω αντιμετώπιση.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου;
Η νόσος έχει συσχετιστεί με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου:
- Θηλυκό φύλο
- Πρωτότοκο παιδί
- Ισχιακή προβολή τους τελευταίους 4 μήνες της κύησης (το μωρό «κατεβαίνει με τα πόδια»
- Θετικό οικογενειακό ιστορικό (μητέρα μωρού, αδερφάκι)
Είναι επίσης ευρέως γνωστό πλέον ότι τα νεογνά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να «φασκιώνονται» όπως συνέβαινε στο παρελθόν, όπου τυλίγονταν με μεγάλη κάμψη στο ισχίο και έχοντας τα γόνατα τεντωμένα.
Τι ευρήματα έχουμε στην αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου;
Σε ασθενείς με αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου, η κοτύλη δεν είναι κοίλη σαν υποδοχή για τη μηριαία κεφαλή, αλλά ποικίλλει και μπορεί να είναι αβαθής μέχρι και επίπεδη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η μηριαία κεφαλή να μην εφαρμόζει σταθερά μέσα στην κοτύλη (όπως μια μπάλα σε μια λακκούβα- “ball-and-socket”) και έτσι να δημιουργούνται συνθήκες αστάθειας στο ισχίο. Δηλαδή, η κεφαλή του μηριαίου οστού είναι απλά λίγο πιο «ελεύθερη» μέσα στην υποδοχή και μπορεί κατά τη διάρκεια της εξέτασης να μετακινείται λίγο παραπάνω μέσα στην υποδοχή, αλλά δεν εξαρθρώνεται. Αν η κοτύλη είναι αβαθής όμως, τότε δεν εφαρμόζει καλά και ο ιατρός μπορεί να την εξαρθρώσει και να την ανατάξει με χειρισμούς, ενώ μπορεί να ακούγεται και ένας κρότος (“clunk”).
Στον αναπτυσσόμενο σκελετό του παιδιού, η κακή εφαρμογή της μηριαίας κεφαλής εντός της κοτύλης έχει δραματική επίπτωση στην τελική διαμόρφωση της κεφαλής, καθώς αυτή χρειάζεται να εφαρμόζει πλήρως στην υποδοχή για να αναπτυχθεί τόσο το σφαιρικό της σχήμα, όσο και για να διατηρηθεί η κοιλότητα της κοτύλης ως άρθρωση. Το τελικό αποτέλεσμα της κακής εφαρμογής είναι η ατελής ανάπτυξη της άρθρωσης, η οποία ποικίλλει ανάλογα με το βαθμό της δυσπλασίας και μπορεί να φτάσει μέχρι την πλήρη απουσία αληθούς άρθρωσης με συνοδό ατροφία των πέριξ μυών. Σαν επακόλουθο, το παιδί μπορεί να έχει χωλότητα (κουτσαίνει) και να έχει ένα χαρακτηριστικό βάδισμα σαν της χήνας («χήνειο βάδισμα»). Αργότερα στην ενήλικη ζωή, η ατελής ανάπτυξη της άρθρωσης ευθύνεται για την πρώιμη εκδήλωση οστεοαρθρίτιδας στο ισχίο.
Συνοπτικά, θα σημειώναμε τα εξής:
Αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου: Ευρήματα σε βρέφη και παιδιά
Αν και τα βρέφη και τα παιδιά με αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου δεν εμφανίζουν όλα τα ίδια ευρήματα, μερικά χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα:
- τα πόδια του μωρού έχουν διαφορετικό μήκος μεταξύ τους (ανισοσκελία)
- υπάρχει μια ανομοιόμορφη πτυχή του δέρματος στο μηρό ή το γλουτό
- μειωμένη απαγωγή στη μία πλευρά (το ισχίο δεν μπορεί να «ανοίξει»)
- το παιδί αργεί να περπατήσει ή κουτσαίνει (χωλότητα)
- περπατάει στα δάχτυλα του ποδιού του (toe–walking), λόγω ανισοσκελίας
- υπερλόρδωση/ προέχουσα κοιλιά
- βλαισογονία (τα γόνατα είναι προς τα μέσα, με τάση να ακουμπήσουν μεταξύ τους)
Αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου: Ευρήματα σε ενήλικα
Η αναπτυξιακή δυσπλασία του ισχίου σε εφήβους ή ενήλικες παρουσιάζεται κυρίως με τα ακόλουθα ευρήματα:
- χωλότητα
- ανισοσκελία
- έντονος πόνος στο ισχίο (στη βουβωνική χώρα και συγκεκριμένα στο πρόσθιο-έσω πλάγιο μέρος του ισχίου, όταν αναπτυχθεί η αρθρίτιδα)
Θεραπεία αναπτυξιακής δυσπλασίας του ισχίου
Ανάλογα με τη σοβαρότητα της πάθησης, αλλά και την ηλικία του ασθενή, η θεραπεία διαφέρει σημαντικά.
Σε γενικές γραμμές μπορούν να ειπωθούν τα ακόλουθα:
- Σε ένα παιδί <6 μηνών, το οποίο παρουσιάζει ένα ισχίο που είναι πλήρως εξαρθρωμένο ή μερικώς (υπερξάρθρημα), ή εξαρθρούμενο (μπορεί να εξαρθρωθεί από τον ιατρό με χειρισμούς), αλλά το οποίο μπορεί να ανατάσσεται στη φυσιολογική του θέση στην κοτύλη, η θεραπεία εκλογής είναι η εφαρμογή ενός κηδεμόνα Pavlik.
- Σε ένα παιδί 6-24 μηνών, η θεραπεία συνίσταται στην ανάταξη της κεφαλής μέσα στην κοτύλη, είτε κλειστά, είτε ανοιχτά με χειρουργική επέμβαση.
- Μετά την ηλικία αυτή και μέχρι την εφηβεία, υπάρχουν διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις, ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου.
- Μετά την εφηβεία και σε νεαρούς ενήλικες, η θεραπεία αποσκοπεί στη διάσωση της άρθρωσης με τεχνικές διατήρησής της, όπως είναι η περικοτυλιαία οστεοτομία λεκάνης κατά Ganz (βλ. σχετικό link)
- Τέλος, στους ενήλικες με εγκατεστημένη αρθρίτιδα από αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου, η επέμβαση εκλογής είναι η ολική αρθροπλαστική ισχίου.
Εξυπακούεται ότι η απώλεια βάρους και άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής, καθώς και η φυσικοθεραπεία, μπορούν να μειώσουν την καταπόνηση της άρθρωσης και να βελτιώσουν την κινητικότητα του ισχίου, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια.
Θα πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι υπάρχουν ασθενείς με αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου, οι οποίοι δεν έχουν καθόλου πόνο, παρά το ότι έχουν πλήρες εξάρθρημα. Αυτό οφείλεται σε μια ιδιότυπη ισορροπία της ψευδο-άρθρωσης, η οποία δεν παρουσιάζει τον αρθριτικό πόνο που ταλαιπωρεί τους ασθενείς. Βεβαίως, η χωλότητα λόγω της διαφοράς μήκους είναι σημαντική και ο ασθενής μπορεί τότε να αναφέρει σημαντικό πόνο τύπου οσφυαλγίας από τη σπονδυλική του στήλη. Για το λόγο αυτό είναι απολύτως απαραίτητο να γίνεται λεπτομερής εξέταση και συζήτηση με τον ασθενή για τα προβλήματα που τον απασχολούν, ώστε να επιλέγεται πάντα η καλύτερη γι’ αυτόν θεραπεία.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αναπτυξιακή δυσπλασία ισχίου και την αντιμετώπιση της πάθησης, επικοινωνήστε με τον εξειδικευμένο Χειρουργό Ορθοπαιδικό Γεώργιο Β. Κασιμάτη. Κλείστε το ραντεβού σας, ώστε να συζητήσετε από κοντά το θέμα που σας απασχολεί.