Ώμος: συνήθεις παθήσεις & κακώσεις

Ο πόνος στον ώμο είναι συχνότατο κλινικό σύμπτωμα, αποτελεί δε την πιο συχνή αιτία επίσκεψης στον ορθοπαιδικό μετά την οσφυαλγία και την αυχεναλγία. Να σημειωθεί επίσης ότι ο πόνος μπορεί να αντανακλάει στον ώμο από τον αυχένα (αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο), ο οποίος θα πρέπει για το λόγο αυτό να εξετάζεται παράλληλα. Η αιτιολογία του ποικίλλει και ο κατάλογος των αιτίων που το προκαλούν είναι μακρύς, συχνά μάλιστα χαρακτηρίζεται λανθασμένα ως «περιαρθρίτιδα» ώμου κάθε πόνος στον ώμο, χωρίς να αναζητάται η προέλευσή του (Πίνακας).

Πίνακας. Αιτιολογικοί παράγοντες άλγους στον ώμο

Επομένως, ένας ασθενής που παρουσιάζει πόνο στον ώμο θα πρέπει να εξετάζεται με προσοχή, ώστε να διευκρινιστεί η ακριβής αιτία της ωμαλγίας. Μεγάλη σημασία έχει η λεπτομερής λήψη του ιστορικού (ηλικία ασθενούς, επιβαρυντικοί παράγοντες, εντόπιση του πόνου, ποιότητα, διάρκεια, ένταση κλπ.) που θα βοηθήσει σε έναν πρώτο περιορισμό των πιθανών διαγνώσεων. Ακολούθως, η καλή κλινική εξέταση μπορεί να παρέχει επιπλέον σημεία που να συνηγορούν στην πιθανή διάγνωση. Η ολοκλήρωση του ελέγχου με απεικονιστικές εξετάσεις, συνήθως ακτινογραφία και μαγνητική τομογραφία, συχνά είναι απαραίτητη τελικά για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση.

Ενδεικτικά παρατίθεται η εικόνα ασθενούς 58 ετών με ήπιο πόνο στον ώμο και αδυναμία ανύψωσης του άκρου. Κατά την πρώτη επίσκεψή της στο ιατρείο είχε ήδη υποβληθεί σε 2 εγχύσεις κορτικοστεροειδών, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο κλινικός και απεικονιστικός έλεγχος έδειξε παράλυση του προσθίου οδοντωτού μυός που νευρώνεται από το μακρό θωρακικό νεύρο, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαταραχή της κίνησης της ωμοπλάτης πάνω στο θώρακα και προπέτεια αυτής, όταν η ασθενής σπρώχνει με τα χέρια της τον τοίχο (πτερυγοειδής ωμοπλάτη).

Από τα αίτια πόνου στον ώμο που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα αναφερθούμε λεπτομερέστερα στη συχνότερη μορφή που παρουσιάζουν τα άτομα της μέσης κυρίως ηλικίας, και η οποία οφείλεται σε έναν χρόνιο επαναλαμβανόμενο ερεθισμό των τενόντων του στροφικού πετάλου. Πρόκειται για το λεγόμενο σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης (ή προστριβής) και αφορά στην άμεση επαφή και πρόκρουση των τενόντων πάνω στο ακρώμιο της ωμοπλάτης.

Στο φυσιολογικό λοιπόν ώμο υπάρχει μια συντονισμένη μυϊκή σύσπαση των μυών του στροφικού πετάλου, η οποία επικεντρώνει την κεφαλή του βραχιονίου μέσα στην άρθρωση και υποβοηθά έτσι το δελτοειδή μυ στην ανύψωση του άκρου. Όταν υπάρχει προστριβή παρατηρούνται αρχικά τενοντίτιδες στους μύες του στροφικού πετάλου (συχνότερα τενοντίτιδα υπερακανθίου μυός), ή μπορεί να έχουμε τενοντίτιδα του δικεφάλου μυός. Αν συνεχιστεί ο ερεθισμός αρχίζουν να συμβαίνουν ρήξεις του στροφικού πετάλου (ειδικά στον υπερακάνθιο), που χαρακτηρίζονται από πόνο και ελαττωμένη μυϊκή ισχύ στις στροφές του άκρου.

Σε πολλές από τις παραπάνω περιπτώσεις, η αρχική αντιμετώπιση αφορά την τροποποίηση της στάσης του σώματος και την κατάλληλη ενδυνάμωση των μυών του κορμού, με βοήθεια φυσικοθεραπείας. Εάν όμως αναπτυχθούν πρόσκρουση (προστριβή) και τενοντίτιδα/ μικρορρήξεις τενόντων, τότε πάλι χρειάζεται φυσικοθεραπεία, αλλά υπάρχει πλέον πιθανότητα να χρειαστεί αρθροσκόπηση ώμου, δηλ. ενδοσκοπική ανίχνευση και θεραπεία της παθολογίας του ώμου, ιδιαίτερα αν συμβεί πλήρης ρήξη τένοντα. Οι σύγχρονες αρθροσκοπικές τεχνικές παρέχουν τη δυνατότητα σωστής αντιμετώπισης του προβλήματος με ελάχιστη επιβάρυνση του ασθενή, ο οποίος μπορεί να πάρει εξιτήριο ακόμα και την ίδια ημέρα του χειρουργείου.