Σπονδυλική Στήλη: συνήθεις παθήσεις & κακώσεις

Ο πόνος στη ράχη (ραχιαλγία), στη μέση (οσφυαλγία), ή αντανακλώμενος μέχρι κάτω στο πόδι (ισχιαλγία), αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς λόγους επίσκεψης στον Ορθοπαιδικό. Συχνά μάλιστα αναφέρεται ότι είναι το τίμημα της στάσης του ανθρώπου στα δύο πόδια, αφού αρκεί μια απλή επίκυψη χωρίς να σηκώνουμε κάποιο βάρος, ώστε να ασκηθεί δύναμη στη σπονδυλική στήλη μέχρι και x7 φορές το βάρος μας! Η ηλικία, η εντόπιση και το αίτιο που τον προκάλεσε αποτελούν τα κύρια στοιχεία που καθοδηγούν τη διαγνωστική προσέγγιση. Παρακάτω, θα περιγραφεί η περίπτωση οξέος πόνου σε 2 χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Η πρώτη αφορά μια γυναίκα ασθενή 67 ετών, η οποία αναφέρει πόνο εντοπισμένο στη μέση μετά από επίκυψη κατά τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού («πήγε να σηκώσει τη λεκάνη με τα ρούχα μέσα από τη μπανιέρα»). Η παραπάνω περιγραφή είναι συμβατή με ένα παθολογικό κάταγμα στη σπονδυλική στήλη, όπως έδειξε η μαγνητική τομογραφία. Στη διπλανή εικόνα φαίνεται ότι ο Ο1 σπόνδυλος έχει χάσει το φυσιολογικό σχήμα κύβου που έχει και έχει υποστεί παραμόρφωση σαν σφήνα, κάτι που συμβαίνει συχνότερα στα οστεοπορωτικά κατάγματα. Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα βέβαια, θα πρέπει να αποκλειστούν και άλλα παθολογικά αίτια (πχ. όγκοι, λοιμώξεις, αιματολογικές νόσοι όπως το πολλαπλό μυέλωμα). Για το λόγο αυτό ακολουθείται πρωτόκολλο που περιλαμβάνει μαγνητική τομογραφία διάχυσης (Diffusion MRI), ενώ μπορεί να χρειαστεί και βιοψία με καθοδήγηση υπό αξονικό τομογράφο.

Οι παρακάτω εικόνες δείχνουν οξεία κύφωση στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (“καμπούρα”) και επαπειλούμενη παραπληγία (παράλυση των κάτω άκρων), σε άνδρα 61 ετών. Η βιοψία υπό αξονική καθοδήγηση έδειξε ότι επρόκειτο για φυματίωση της σπονδυλικής στήλης: ο ασθενής φόρεσε κηδεμόνα σπονδυλικής στήλης και έλαβε αντιφυματικά φάρμακα για 9 μήνες.

Αντίθετα, η δεύτερη περίπτωση αφορά έναν νεαρό ασθενή 35 ετών, ο οποίος προσπάθησε να σηκώσει ένα βαρύ αντικείμενο και αισθάνθηκε απότομο πόνο στη μέση που αντανακλούσε μέχρι κάτω στο πόδι «σαν μαχαίρι». Η αντανάκλαση του πόνου υποδηλώνει πίεση νευρικής ρίζας, η οποία το πιθανότερο προκλήθηκε από μια οξεία κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Εδώ η ακτινογραφία δεν αναμένεται να βοηθήσει γιατί δεν απεικονίζει το μαλακά μόρια, όπως είναι ο χόνδρινης υφής δίσκος, επομένως το πιθανότερο είναι ότι θα χρειαστεί να γίνει μαγνητική τομογραφία.

Η κλινική εξέταση είναι πολύ χαρακτηριστική ερεθισμού της νευρικής ρίζας, όπως φαίνεται στο παρακάτω βίντεο: η πλήξη του ενός γόνατος προκαλεί σημειολογία στο άλλο, κάτι που όταν παρατηρείται είναι ενδεικτικό σημαντικής κήλης του μεσοσπονδυλίου δίσκου.

Με κόκκινο βέλος φαίνεται η κήλη που πιέζει την αριστερή ρίζα (το αριστερό του ασθενούς είναι στα δεξιά της εικόνας) και είναι εμφανής η διαφορά από την υγιή, δεξιά πλευρά που δεν πιέζεται η ρίζα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για πρόπτωση δίσκου, δηλαδή απόσπαση κομματιού από τον υπόλοιπο δίσκο και παγίδευσή του μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα. Η ασθενής υποβλήθηκε σε αποσυμπίεση της νευρικής ρίζας με μικροδισκεκτομή και είχε πλήρη ύφεση των ενοχλημάτων της.

H διάκριση των δύο αυτών περιπτώσεων έχει μεγάλη σημασία για τον περαιτέρω θεραπευτικό χειρισμό τους, καθώς στην πρώτη η αντιμετώπιση περιλαμβάνει καταρχάς ακινητοποίηση του κατάγματος με έναν ειδικό κηδεμόνα και όχι φυσικοθεραπεία, γιατί θα επιδεινώσει τα συμπτώματα. Αντίθετα, στην περίπτωση της κήλης, η αντιμετώπιση είναι συνήθως συντηρητική, κυρίως με αντιφλεγμονώδη φάρμακα, φυσικοθεραπεία  και ειδικές ασκήσεις (McKenzie).

Δείτε περισσότερα για τις ασκήσεις εδώ.

Προφανώς, οι ασθενείς που προσέρχονται στα ιατρεία δεν έχουν τόσο ξεκάθαρα συμπτώματα, ενώ υπάρχουν και άτυπες κλινικές εικόνες. Η γενική αρχή πάντως παραμένει ότι η σπονδυλική στήλη μπορεί να πονάει για πολλούς διαφορετικούς λόγους και αυτοί  είναι που καθορίζουν την ενδεδειγμένη θεραπεία.